Ethiek(12). Dood.

Tegenover de dood nemen we een weinig consistente houding aan. Aan de ene kant is het verboden zelfmoord te plegen of daarbij te helpen; in Nederland zijn er mogelijkheden voor euthanasie, maar er zijn maar weinig andere landen waar die keuze er ook is.
Maar als leven dan zo belangrijk is, dan is het heel hypocriet mensen in de derde wereld te laten verhongeren, en men doet ook weinig of niets tegen dictatoren die hun eigen mensen vermoorden.
Dan is olie ineens belangrijker dan mensenlevens.
Saddam Hoessein werd niet verdreven omdat hij de Koerden met gifgas te lijf was gegaan.
Toen was hij nog onze vriend.

Ethiek(11). Democratie

In kudde's van het dierenrijk is er gewoonlijk één dier de baas. Soms zijn de andere dieren even belangrijk, soms ook niet. Dan bestaat er een pikorde.
Bij mensen is dat net zo. Hoe groot het verschil in invloed/macht tussen de mensen is is afhankelijk van hun cultuur. Ethiek moet nadenken over de vraag hoe groot het verschil mag zijn.
In een democratie is het niet zo groot. Maar ook binnen een democratie zouden er regels moeten zijn, die niet democratisch gewijzigd kunnen worden, maar dat is weer ondemocratisch.
Daarmee is democratie een paradox. Een tweederde meerderheid kan de grondwet zo wijzigen, dat deze grondwet niet meer teruggedraaid kan worden. Dat zou dus verboden moeten zijn.
Zoals in Iran, waar de feitelijke macht op democratische wijze overgedragen is aan de hoogste geestelijke leiders, maar zonder hun goedkeuring kan dat niet teruggedraaid worden.

Ethiek(10). Slavernij

In het verre verleden kwam men tot de gulden regel, het ethische principe:
"Wat gij niet wilt dat u geschiedt
 Doe dat ook een ander niet"
Alhoewel dit principe beperkt bruikbaar is, is het toch opvallend dat geen van de filosofen in het verre verleden, die deze regel belangrijk vonden, slavernij heeft afgekeurd.
Toch is slavernij verwerpelijk, als je deze regel toepast. Maar die conclusie werd niet getrokken.

Ethiek(9). Huwelijken

Binnen groepen van mensen moeten er over allerlei zaken afspraken worden gemaakt.
Één van de zaken die geregeld moet worden is het huwelijk.
Wie mag er met wie trouwen, op welke leeftijd, en op welke voorwaarden. Ook hier speelt de spanning tussen groepsbelang en eigenbelang een grote rol. Men wil het liefst trouwen met iemand waarop men verliefd is, maar dat gebeurt niet altijd. De ouders hebben daar soms andere ideeën over, gebaseerd op de belangen van de (sub)groep.
Gezien het aantal echtscheidingen zou men kunnen denken dat de keuze van een huwelijkspartner gebaseerd op liefde toch niet zo goed is. Toch blijven ook ethici vasthouden aan de vrije keuze van de partners.

In veel groepen trouwt een meisje zodra ze ongesteld is geworden, en een jongen op ongeveer dezelfde leeftijd. In onze maatschappij vindt men dat onethisch. Jonge mensen moeten zich eerst kunnen ontwikkelen.
En eigenlijk vindt men dat jonge mensen op die leeftijd ook geen sexuele relaties moeten aangaan.

Jean Auel beschrijft in haar serie "De Aardkinderen" een cultuur waarbij meisjes die voor het eerst ongesteld zijn geworden in een plechtigheid ontmaagd worden door een (ervaren) man met wie ze later geen relatie mogen aan gaan. Jongens krijgen een vergelijkbare plechtigheid. Men krijgt de indruk dat ze dit als de ideale oplossing ziet.

Ethiek(8). Communicatie

Ethiek bestudeert de verhouding tussen eigenbelang en groepsbelang. Bij mens en dier zijn er twee soorten groepen: het gezin en de kudde. Maar bij de mens zijn er grotere groepen. Dit hangt allemaal samen met communicatie. Om een groep te vormen is het nodig dat er gecommuniceerd kan worden, en daar zijn mensen beter toe in staat dan dieren. Want de mens heeft leren spreken. Dieren kunnen ook communiceren, maar vrij beperkt. Omdat de mens kan spreken kan hij grotere groepen vormen: stammen, clubs, beroepsgroepen, volkeren, landen, religies enz. Hij kan ook deel uit maken van verschillende groepen, iets wat een dier niet kan. Elk van deze groepen ontwikkelt regels voor de leden van die groep.
Dat is ethiek.

Ethiek(7). Kudde

Tussen de belangen van het individu en dat van een groep ontstaat soms spanning, en ethiek zou daarin een rol kunnen spelen. Na het gezin als kleinste groep komt de kudde. Bij dieren, maar ook bij mensen.
Bij mensen heet het meestal anders, maar het is in feite hetzelfde.
Bij een kudde is communicatie mogelijk op het meest basale niveau. De kudde blijft bijelkaar, wanneer een andere verblijfplaats wordt gezocht, en sommige mensen/dieren hebben daarbij de leiding.
Binnen de kudde spelen ook relaties een rol. De leden zorgen voor nakomelingen van andere leden, als dat nodig is. Er is groeps-loyaliteit. Ook dit is iets wat binnen de ethiek valt, ook bij dieren.
Maar er over nadenken doen dieren niet, en mensen die op deze manier leven doen dat waarschijnlijk ook niet.

Ethiek(6). Groep en individu.

Het handelen van een mens wordt bepaald door zijn/haar individuele belang en dat van de groep waar hij/zij bij behoort. Als het handelen van een mens bepaald wordt door puur eigenbelang geld het recht van de sterkste. Tussen het belang van een individu en dat van een groep kan dus een spanning ontstaan.
Je zou ethiek kunnen zien als het bestuderen van de relatie daartussen.
Sommige dieren leven ook in groepen, en kunnen dus ook onderhevig zijn aan tegenstellingen tussen groepsbelang en het belang van een individu.
De kleinste groep is het gezin: moeder met één of meer kinderen, en soms een vader.
Hierbij ziet men vaak dat het moederdier de jongen verdedigt met grote risico's voor zichzelf.
Het belang van de groep weegt dan dus zwaarder dan het belang van het individu.
Maar bij dieren gebeurt dat zonder dat ze er over nadenken, neem ik aan. Instinctief.
Bij mensen gebeurt dat ook vaak op die manier.